कबिता/चाङ चिराग

चिठ्ठी

तिम्रो छातीमाथि छोराहरु लड्दा

तिम्रो छाती रगताम्य बन्यो होला 

एकले अर्कालाई सिध्याई

आफैले मात्र मोज गर्ने आकांक्षा बोकेको बेला

रोल्पा म तिमीलाई चिठ्ठी लेखिरहेछु ।

तिम्रो शरीरमा आगो सल्केको बेला

लाशहरुले डाँडापाखा गन्हाएको बेला

तिमीलाई अपाङ्ग भएको महसुस हुन्छ होला

गाउँहरुमा दिउसै रात परेर

हृदयविदारक घटना हुँदा

मनमा अमिलो पालेर

CPN-Maoist Rolpa panel lends support to Chand

ROLPA, DEC 06 - The Rolpa district committee of the CPN-Maoist has decided to support former party secretary Netra Bikram Chand, following a two-day meeting of the party secretariat that concluded on Saturday. Chand recently broke away from the mother party.

District level cadres and leader of the CPN-Maoist said that they took the decision as Chand’s newly-formed party after breaking from the mother party “is more revolutionary”. Kesha Bahadur

एमाओवादी अध्यक्ष दाहालको 'रोल्पा-टि्रप'

प्रचण्डको 'बंकर' मोह

एमाओवादी अध्यक्ष पुष्कपकमल दाहालले 'रिफ्रेस' हुन कात्तिक २४ देखि ५ दिनसम्म गरेको रोल्पा भ्रमणको चर्चा एक साताभर खुबै प्रचारित भयो । सञ्चार माध्यमहरुमा सनसनी चर्चाको रुपमा यो विषयले स्थान पायो । कतिसम्म भने दाहालले रोजेको रोल्पा भ्रमणलाई राम्रो वा नराम्रो, ठीक वा बेठीक, सान्दर्भिक वा असान्दर्भिक भनेर विविध कोणबाट टिका-टिप्पनीहरु पनि भए । संविधान बनाउन तोकिएको समय र्घर्किरहेको बेला उनले गाउको भ्रमण रोज्नुलाई सबैले चासोको रुपमा हेरे । यद्यपि एउटा नेताको गाउ यात्राबारे किन यति धेरै चर्चा भयो - दाहाल 

जसरी के अरु कुनै नेता गाउ जादैनन् र तिनीहरुको चर्चा हुदैन -

Post scribes bereaved

NEPALGUNJ, JUL 06 -

The correspondents of The Kathmandu Post in Rolpa and Jajarkot have been bereaved. Jhupe Dangi, 61, father of Rolpa correspondent Kashiram Dangi, died while undergoing treatment at Kohalpur Teaching Hospital in Banke on Thursday. Our correspondent for Jajarkot Bhim Bahadur Singh’s mother Jaya Kumari Singh, 75, also died of liver cancer on Friday.

Posted on: 2014-07-07 08:47

गुगलमा राम दाइको छोरो | 

काशीराम डाँगी

10th October 2014   ·   0 Comments

अनलाइन पत्रपत्रिका पढेर म अफिसमा बसिरहेको थिएँ । आजभोलि प्रेसमा छापिएर पत्रिका बजारमा नआइपुग्दै अनलाइनमै सबैै खबर थाहा पाउन सकिने सजिलो प्रविधि छ । त्यसदिन पनि म त्यो दिनका चर्चायोग्य समाचार पढ्दै बसेको थिएँ । अफिसको ढोका खोलेर रामचन्द्र दाइ भित्र आउनुभयो ।

‘के गर्दै हुनुहुन्छ भाइ ?’ राम दाइ बोल्न सुरु गर्नुभो ।

‘यसो पत्रपत्रिका पढ्दै बसेको छु दाइ । आजका समाचार के–के छन् भनेर हेर्दैछु ।’ राम दाइलाई मेरो जवाफ सधैंझंै थियो ।

एकैछिनमा हामी दुवै कम्प्युटरतिर आँखा गाडेर बस्यौं । राम दाइ मेरो कोठा वा अफिसमा आएपछि जहिले नि हामीले कम्प्युटरमा इन्टरनेट वा स्टोर गरिएका अरु कुनै सामग्री पढ्ने र हेर्ने गर्छौं । त्यसदिन हामी दुवैले इन्टरनेटमा ध्यान दिई व्यस्त जस्तै बन्यौं । हाम्रो ध्यान कम्प्युटर भएतिर पूर्णरुपमा तानियो ।

मैले गुगल खोलें ।

करिब १० वर्षअघि रोल्पा आएका विदेशी पत्रकारले रोल्पाबारे के समाचार लेखे होलान् भनेर मैले गुगलमा खोज्न थालें । त्यसबेला मेरो सम्पर्कमा आएका केही युरोपेली र एसियाकै जापान, भारतलगायतका देशका पत्रकारको नाम लेख्दै गुगलमा खोज्ने मेसो सुरु गरें । मैले लेखिरहेको एउटा किताबको रेफरेन्सका लागि तिनीहरुले रोल्पामा आइ गरेका ‘युद्ध रिपोर्टिङ’बारे गहिरो अनुसन्धान÷अध्ययन गर्ने कार्य मैले केही वर्ष यता गरिरहेको छु । राम दाइले मैले तयार पारेका केही लेखोट÷टिप्पणीबारे जिज्ञासा राखेपछि मैले उनलाई सविस्तार केहीअघि नै बताइसकेको छु ।

राम दाइले यी सबै दृश्य देखिरहे । सुनिरहे ।

‘भाइ गुगलमा मेरो छोरोलाई खोज्नुस् त ।’ राम दाइले मेरो खोजाइको गहिराइ नियाल्दै भने । उनको यो भनाइले मेरो गुगल खोजाइलाई थप गहिरो बनाइदियो कम्तीमा त्यस दिनका लागि । यसपछि मेरो खोज नेपालको युद्ध रिपोर्टिङमा विदेशी पत्रकारमा सीमित रहेन । राम दाइको छोरोलाई भेटाउनुपर्ने जिम्मेवारी पनि आइलाग्यो । त्यसैले म थप गहिरिएँ गुगलतिर ।

‘मेरो छोरोको नाम सन्देश श्रेष्ठ हो । खोज्नुस् है । तस्बिर भए हेरौंला ।’

राम दाइ अर्थात् कलाकार रामचन्द्र श्रेष्ठ । जन्म स्थान रोल्पाको लिबाङ । बुबा बाग्लुङबाट रोल्पा आएका उनैले भनेका थिए मलाई । रोल्पा लिबाङको बीचबजार, कसै–कसैले ठट्टयौलीमा यस बजारलाई ‘पाकिस्तान’ पनि भन्छन् । पाकिस्तान किन भनिएको हो भन्ने बारेमा यसको पनि कथा छ । राम दाइको घर यही बजारमा छ । दाइलाई सबैले कलाकार भनेर चिन्दछन् । कुनै पुस्तकको कभरमा आवरण, कार्यक्रमको व्यानर लेखाउनु प¥यो भने मानिसहरु उनको घरछेउ आवातजावत गरिरहेका भेटिन्छन् । मैले पनि ती मानिसलाई कैयौं पटक देखे–भेटेको छु । राम दाइलाई पनि कैयौं व्यानर लेखिरहेको, पुस्तकको आवरण स्केच गरिरहेको र भित्ताहरुमा सुन्दर चित्र बनाइरहेको अवस्थामा मैले देखेको छु ।

‘बुबा शिक्षक भएर मुलुकभर हिड्दा रोल्पामा आउनु भएको हो । सुदूरपश्चिमको अछामबाट बिहे गरी रोल्पा आएपछि बुबाको अन्तिम बसाइ रोल्पा हो ।’ राम दाइको स्वर विगत सम्झेर भावविभोर भयो । उनका बुबा बेपत्ता भएको लामो समयपछि राम दाइकी आमाले उनलाई हुर्काइ पढाइ गरिन् ।

अनि, ‘त्यसपछि म कलाकार बनें ।’ दर्जनौं मूर्ति र सयौं चित्र बनाइसकेका राम दाइले भने ।

‘छोरोको तस्बिर देख्न सकिन्छ ?’

मैले गुगलमा राम दाइको जेठो छोरोको नाम लेखेर खोज्न सुरु गरें ।

‘उसको फेसबुक पनि छ रे ।’

राम दाइको आफ्नो छोरो गुगलबाट पत्ता लगाउने र देख्ने मनको हुटहुटी बढेको मैले बुझें । मेरा हातका औंलाले कम्प्युटरको किबोर्डमा अलि गति बढाए । मेरो अन्तस्करणले पनि भन्यो– राम दाइ चाँडै छोरो देख्न चाहन्छन् । मन र आँखाले छोरो स्पर्श गर्न चाहन्छन् ।

चाहेमा उनले आफ्नो छोरोको सुन्दर तस्बिर स्केच गर्न सक्छन् । तर पढ्न आमासँग थोरै टाढा बसेको छोरोको तस्बिर स्केच नगर्ने उनको निष्कर्ष छ ।

‘एक दिन मेरो छोरो मकहाँ आउँछ । म किन स्केच गरी उसलाई हेर्ने ?’ एउटा बुबाले आफ्नो छोरोको माया मेट्न तस्बिर वा स्केच गरेर पूरा गर्न सक्दैन भन्ने कुरामा म राम दाइको यो भनाइबाट पूरापूर सन्तुष्ट र विश्वस्त छु । तर छोरो उसको बुबालाई भेट्न नआए के गर्ने ?’

राम दाइले कैयौंको तस्बिरको स्केच गरेर रङ्ग भरेका छन् । कैयौंलाई आफैले बनाएका आकृति उपहार सुम्पेका छन् । आफ्ना बुबाको अनुहार याद नभएको बताउने राम दाइले स्वर्गीय आमाको सुन्दर अनुहार बनाएका छन् । त्यसमा रङ्ग भरेका छन् र आफ्नो अफिसमा झुण्ड्याएका छन् । कैयौं मानिसलाई उनका कलाकृतिले लोभ्याएको छ । आकर्षित गरेको छ ।

‘कान्छो त अलि सानो छ, ठूलोको फेसबुक पनि छ रे भन्ने सुनेको छु । साँच्ची फेसबुक भनेको के हो र यसमा के–के हुन्छ भाइ ? जेठोको नाम सन्देश हो । खोज्नु भो ?’

राम दाइको तीनवटै प्रश्न ममाथि बर्सिए । मैले पनि टाउको हल्लाएर एकछिन पर्खन संकेत गरें र दाइको प्रश्नको जवाफ कम्प्युटरको स्क्रिनमा देखाउन मेरो हातको गति बढाएँ । मेरा हातका दशैवटा औंलाले किबोर्डलाई पहिलेभन्दा बढेको गतिमा थिचें । र त्यो आवाज मेरो कानसम्म पुग्यो ।

‘म परिवारबाट अलग भएको निकै वर्ष भयो भाइ । छोरा पनि पढेर÷बढेर ठूला भए ।’ दाइले एक्कासी पुनः आफ्नो कथा–व्यथा बताए । मैले बुझेसम्म राम दाइ यति ठूलो कलाकार भए पनि उनी लामो समय परिवारबाट अलग छन् । एक्लै एक्लो घरमा बस्दै आएका छन् । कलाकृति र कलाकारिताको भावना उनका साथी छन् । आमाको निधन भएपछि एउटी बहिनी, पत्नी र दुई छोरा आफूबाट अलग भएपछि राम दाइले एकप्रकारले पारिवारिक विग्रहको सामना गरिरहेका छन् । तर पनि उनी एक महान् कलाकार हुन्, भलै उनको कलाकृतिलाई राज्य वा सहर बजारका ‘बुद्धिजीवी’ र ठूला समीक्षकले देखेका छैनन् । रोल्पा, दाङ मात्र हैन, सम्पूर्ण रापती र राजधानीका कलाकार, पत्रकार, साहित्यकारका माझ रामचन्द्र श्रेष्ठ परिचित छन् । उनको बेग्लै ओज दरिएको छ ।

मेरो जानकारीमा राम दाइ एउटा राष्ट्रिय कलाकार हुन् । उनले २०५२ सालमा राष्ट्रिय प्रतिभा पुरस्कार पाए । उनका कला खासगरी चित्र, क्यानभास र पुस्तकावरण राष्ट्रिय एवं अन्तर्राष्ट्रिय क्षेत्रमा चर्चामा छन् । कैयौंले उनका कलालाई आफ्नो घरको भित्तामा सजाएका छन् । साहित्यका पाठकका हात–हातमा पुगेका पुस्तकसँगै उनको कला पुगेको छ । कला देखिएको छ । सबैले राम्रो र आकर्षक आवरण देखेर पुस्तक किनेका छन् । मलाई थाहा छ– एक पटक राम दाइलाई चिनेको र कला देखेको मानिसले कैयौं समय र दूरी तय गरेर उनको कला पाउन लालायित हुन्छन् ।

के राम दाइलाई उनको छोरोले स्पर्श गरेको छैन ? मेरो मनमा अचानक प्रश्न उब्जियो ।

मैले गुगलमा राम दाइको छोरोको नाम लेखेर खोज्दा सयौं–हजारौं नतिजा देखिए । मेरो फेसबुक एकाउन्टमा पनि राम दाइको छोरो सन्देश श्रेष्ठलाई खोजें । त्यहाँ पनि सयौं नाम देखिए ।

‘मेरो छोरो छान्न र चिन्न धौ भयो भाइ ।’ ४० वर्ष नाघेका राम दाइका आँखा सुक्ष्म अक्षर देख्न कठीन भइरहेको मैले अनुमान लगाएँ । गुगल र फेसबुकमा देखिएका उनको छोरोकै जस्ता नामहरु र तिनका तस्बिरहरु देखाएँ । राम दाइ झन् अलमलमा परे । उनी एक तमासले आफ्नो छोरोको खोजी गरेर थाक्लान् जस्ता देखिए । गुगल र फेसबुकमा देखिएका उनको छोरोको जस्तो नाम र तस्बिरको संख्या सयौं मात्र हैन हजारौं देखिए ।

‘यो हो कि ! त्यो हो कि ! यति धेरै छन् कसरी चिन्ने ।’ राम दाइका आँखा कम्प्युटरतिर लगातार सोझिएका छन् । मैले कम्प्युटरको कर्सर (एरो चिन्ह) तलमाथि सार्दै गएँ । दाइले उनको छोरोजस्तो अनुहार भएको सन्देश श्रेष्ठलाई हेरिरहें । मैले इन्टरनेटमा अर्को ब्राउज गरी गुगलमा राम दाइको कान्छो छोरो संगम श्रेष्ठलाई पनि खोजी सुरु गरें ।

दाइले त्यो हेरिरहे ।

‘यी मध्ये एउटा सन्देश हो कि !’ दाइले छोरोको अनुहार देख्ने हुटहुटी अरु बढाए ।

राम दाइलाई मैले चिनेको करिब १४ वर्ष भयो । गाउँबाट पत्रकार बन्ने सपना बोकेर म लिबाङ आउँदा उनको बारेमा रोल्पामै सुनेको थिएँ । तत्कालीन समयमा मानवअधिकारकर्मी घनश्याम आचार्य र साहित्यकारद्वय टेकेन्द्र जीएम र डीबी टुहुरोले उनका बारेमा व्यक्त गरेका शब्द र परिचय राम दाइ र उनको कलाकारिताबारेमा चिन्नका लागि ती शब्द पर्याप्त नै थिए । तर उनीसँग भेट चाहिं दाङको घोराहीमा भएको थियो । घोराही बजार (तत्कालीन बैंक रोड)को मध्य भागमा राम दाइको साइनबोर्ड लेख्ने सानो कार्यालय थियो । साँघुरो तर सुन्दर कलाले भरिएको उनको कोठा र अफिसमा म उहिल्यै पुगेको थिएँ । त्यही चिनेको थिएँ उनलाई मैले ।

त्यसो त २०५३ देखि २०६२ सम्म दाङमा आयोजना भएका सबै खालका साहित्यिक भेलाहरुमा राम दाइका बारेमा चर्चा चल्थे । म रोल्पाको भएका नाताले अग्रज पत्रकार/साहित्यकारहरुले म सँगसँगै राम दाइका बारेमा बोल्थे र साहित्यिक प्रेम दर्साउँथे । म त्यो क्षणलाई अहिले पनि सम्झन्छु । मेरो निष्कर्ष छ– म राम दाइका कारणले चिनिन्थें । मेरो कारणले राम दाइबारे चर्चा चल्थ्यो ।

‘लिबाङमा कला प्रदर्शनी गर्नुपर्छ दाइ ।’ गुगल खोज्दै गरेका बेला मैले बीचैमा रामदाइलाई भनें ।

राम दाइले दाङमा पटक–पटक कला प्रदर्शनी गरेका छन् । उनका रचनाको घेरा फैलाउन र श्रीबृद्धि गर्नमा दाङस्थित मिडिया र साहित्यकार÷पत्रकारहरुको योगदान अमूल्य र अतुलनीय रहेको छ । यो कुरा राम दाइ पटक–पटक भन्छन् । रोल्पामा उनका कैयौं कलाकार चेला जन्मिएका छन् । तर उनी अरु जन्माउने सोचाइमा छन् । कला खुम्चिएको हैन, फैलिएको देख्न/हेर्न उनको मन दौडिएको छ ।

‘तपाईंको कला दौडिएर राजधानीसम्म पुग्नुपर्छ दाइ ।’ गुगलमा राम दाइको दुवै छोरा फेला पर्ने कुनै संकेत नपाइसकेपछि मैले राम दाइतिर फर्केर भनें, ‘तपाईंका छोरा खोज्न गुगल र कम्प्युटरमा हैन, तपाईं र म सडक बाटोमा हिडौं ।’

‘उनीहरु दाङमा छन् क्या । पढिरहेका छन् ।’ सन्देश श्रेष्ठ नाम गरेको एक विद्यार्थी पद्मोदय उच्च मावि ठेगानामा देखिएपछि उनले भने, ‘यही पढ्छ जेठोले । यो हो कि ?’

तस्बिर तानेर ‘जुम’ गरेर देखाउँदा ऊ अर्कै रहेछ ।

राम दाइको कान्छो छोरो संगम पनि कहीं कतै देखा परेन ।

‘छोराले पढिसके भने बुबालाई भेट्न आउलान् नि भाइ ।’ दुवै छोरालाई कलाकार र कलाकारिताबारे चेतना दिन चाहेका राम दाइले भने, ‘आज ढिला भयो, अर्को दिन फेरि सन्देश र संगमलाई गुगलमै खोजौंला ।’

कम्प्युटरमा इन्टरनेटको सहायताले कलाकार रामचन्द्र श्रेष्ठ दाइका दुइ छोरा सन्देश र संगमलाई गुगलबाट खोज्न कस्सिएको मैले त्यस दिनका लागि इन्टरनेटको तार छुटाएँ । कम्प्युटरको ‘स्टार्ट’ मेनुमा क्लिक गरें, बिदा हुन कम्प्युटरले ‘सट डाउन’ देखायो । मैले क्लिक गरें ।

एकछिनमै कम्प्युटरले स्क्रिन अँध्यारो÷कालो देखायो । मैले ब्यागमा कम्प्युटर राखें र राम दाइसँगै न्यू चन्दन चिया पसलतिर लागें ।

०००

By Saugat

Once Maoist battlegrounds, now tourism hotspots

3

KASHIRAM DANGI

A monument at Holeri Police Post in Holeri, Rolpa. The Maoists launched the insurgency by attacking the police post on February 13, 1996. Photo by : KASHIRAM DANGI

ROLPA, SEP 13 -Once a battleground between government forces and Maoist rebels, Holeri of Rolpa has been attracting a significant number of tourists of late. Domestic as well as foreign tourists are flocking the Holeri Area Police Post, which was targeted by the Maoist rebels 19 years ago to launch the insurgency.

“As it is one of the first targets of the Maoists, people are interested in knowing about the police post,” said Shanta Raj Bohora from Dahawan near Holeri. A Maoist cantonment was placed at Dahawan after the peace process began. Holeri is an hour’s walk from Dahawan.

Local residents are making efforts to preserve the Holeri Area Police Post realising its tourism potential. And, the post has been relocated to another place. “We are worried that the bullet marks on the walls are being erased,” said local Rishiram Shrestha, adding we have asked the authorities concerned to preserve the site.

The police post lies along the under-construction Dang-Thawang Shahid Marga. And, the locals fear the post may have to be demolished. “The police post can attract a significant number of domestic as well as domestic tourists, and the government should preserve it,” said Shrestha, who is also chairman of the Gadhilekh Tourism Preservation Committee.

Besides the Holeri Police Post, the district has numerous other erstwhile battlefields and places where the Maoist insurgents trained which have the potential to attract tourists, intellectuals here say. Some say the entire Ropla district can be converted into a “war museum”.

On February 13, 1996, a group of unarmed Maoists cadres launched the insurgency by targeting the Holeri Police Post and looted weapons. They again attacked the same post six years later and abducted the several police personnel.

UCPN (Maoist) central committee member Dipendra Pun, who was a member of the Maoist group first attacked the post, said they plan to develop Holeri as a tourism spot.

Jaljala Leka, where the Maoist insurgents trained for a long; Thawang, the Maoists’ main base; villages like Jelwang and Gam where many people were killed; and Nepal Army’s joint base camp can also be developed as tourism spots.

“District Drinking Water Office that was bombed by the rebels, Ratamata Telephone Tower at Ranka, Satdobato Hill, that was captured by the Army, and the barbed district headquarters are other potential areas,” said Pun.

A government official visiting Rolpa to study its tourism potential said the state must invest to make Rolpa a tourism spot.

An engineer involved in reconstructing the damaged property also said they were suggesting the government to preserve the damaged structure for tourism purpose.

Nepali Congress District President Krishna Bahadur Gharti Magar said the structures that reflect the war should be preserved.

Despite immense potential to promote war tourism here, the government and the District Development Committee do not have any plans on this front.

Posted on: 2014-09-14 09:34

Mobile service camp in Rolpa concludes

News»

Mobile service camp in Rolpa concludes

KASHIRAM DANGI

THABANG (ROLPA), JUN 25 -

Hundreds of local people have availed of various services provided by an integrated mobile service camp in Thabang. The three-day mobile service camp, organised by local administrations, provided services like distribution of citizenship cards, seeds of various crops and voter list registration.

The Nepal Army also set up a health camp, providing free medication and health services to locals. The army said more than 3,000 people from Thabang, surrounding VDCs and some VDCs of Rukum benefitted of the services. The health camp provided free treatments for heart disease, cataract, gynecology and neurology among others. The army interacted with locals on development, peace and security issues in the village. The mobile service camp concluded on June 24.

The Chitwan-based Clinic Nepal donated the free medicines, while doctors from the College of Medical Sciences and Bharatpur Eye Hospital volunteered at the health camp.

The Rolpa-based Devidatta Battalion army also constructed infrastructures for schools and installed water taps in the villages.

Jaya Prakash Rokamagar, joint secretary of CPN-Maoist in Rolpa stated that the local people were pleased with the facilities provided during the three-day health camp.

Posted on: 2014-06-26 08:50

http://www.ekantipur.com/the-kathmandu-post/2014/06/25/related_articles/mobile-service-camp-in-rolpa-concludes/264307.html

Thawang folk want development projects to forget scars of war

News»

Thawang folk want development projects to forget scars of war

3

KASHIRAM DANGI

THAWANG (ROLPA), JUN 28 -

Local residents in Thawang, the epicentre of the decade-long Maoist insurgency, have urged the government through Chief District Officer Luk Bahadur Chhetri to launch various development projects, including reconstruction of infrastructures ravaged by the insurgency and reconciliation and peace programmes in the village, so that they could forget the past. Chhetri was in the village to run an integrated mobile service camp some days ago.

Scores of people were killed and many others were disappeared and injured during the insurgency in the village that provided shelter to many senior leaders of the then CPN (Maoist), including Chairman Pushpa Kamal Dahal. However, expressing their dissatisfaction with the government, people in the CPN-Maoist stronghold did not cast even a single vote in the second Constituent Assembly elections.

The villagers, during their interaction with CDO Chhetri, said the government has failed to make its presence, except few development projects such as managing drinking water and health services, in the area even after the peace process was initiated. They said the government did not even launch any reconciliation project in the area.

According to locals, the only mechanism in the area to reunite and coordinate among is the Peace Committee. However, Farka Bahadur Budhamagar, coordinator of the committee, said the mechanism is yet to provide satisfactory results due to the lack of adequate budget.

Referring to the then Royal Nepal Army’s alleged raids during the insurgency, former teacher Resham Kumar Shah said locals are skeptic of the government working for their prosperity. He said no political leadership has ever tried to understand the actual problems of the village.

“It seems that Thawang always remains as a village of dissidents. The state and political leaders have used the village only for their vested interests,” former lawmaker Baraman Buda said.

Many youths, who previously joined the insurgency, have left for higher education or foreign employment after the peace process began. Local youths said they lost their interest in politics due to prolonged instability and the changed scenario.

CDO Chhetri said people in the village are yet to feel a sense of security infrastructures damaged during the insurgency are yet to rebuilt. “I will apprise the government of the situation,” he said.

Major General Rajendra Bahadur Karki of the Nepal Army’s Mid-western Division, who also visited the area to inaugurate a mobile health camp, said many people were found to be living with various health problems.

He said villagers want job opportunities, education and health services, among others. Nepali Army officials said they will construct a drinking water project in the village.

Posted on: 2014-06-29 08:34

http://www.ekantipur.com/the-kathmandu-post/2014/06/28/related_articles/thawang-folk-want-development-projects-to-forget-scars-of-war/264420.html

Call in Rolpa for preservation of Kusunda cultural heritage

Nation»

Call in Rolpa for preservation of Kusunda cultural heritage

KASHIRAM DANGI

The dilapidated house of Kusunda king Lal Bahadur.Photo by : POST PHOTO

ROLPA, SEP 05 -

Local people at Tunibot village-home to the only living Kusunda king-in the district have demanded that the area should be developed in order to preserve the Kusunda cultural heritage and promote tourism.

They said though the king, Lal Bahadur Kusunda, has been living in a new house built by the government in nearby Sakhi village, his previous house at Tunibot has been dilapidated. “We want to preserve the old house to preserve our local cultural heritage though the government built a three-room house for the Kusunda king,” local Chandra Bahadur Pun said, adding that such move could also attract tourists and help researchers learn about the Kusundas’ past.

After the government enlisted the Kusunda community as the most endangered one, local Division office of the Department of Urban Development & Building Construction had built the new house on one ropani land for the king and got him married three years ago.

According to Pun, Lal Bahadur did not settle at a place permanently but roamed around forests following his forefathers’ footsteps.  “It was only after years of effort of local residents that he finally agreed to marry and settle in the village,” he said. The Kusunda king now lives in his new house with his wife Belmati and they also have a daughter. The villagers, however, said they want a son from the couple so that their lineage would be continued.

Local teacher Dambar Thapa, who is also a close aid of the king, said the state has not done anything to preserve the king’s birth home. The old house has almost turned into ruins and utensils and other things can be found lying around in the house as the king had not taken anything with him while moving to the new residence.

According to locals, the Kusundas, also called the king of the forests, essentially roamed around forests and helped villagers in their work to eke out a living. Lal Bahadur’s forefathers are said to have come to the village around a century ago from Salyan.

Former chairman of Dubring VDC, Krishna Bahadur Chand, who also claims to share the Kusunda lineage, said that Lal Bahadur’s forefathers did not settle permanently at a place and thus they did not have many children to continue their lineage.

He said Lal Bahadur is the only son of his parents and his sister Kamala is married to local Bhim Bhahdur Chhetri.

Posted on: 2014-09-06 09:18

http://www.ekantipur.com/the-kathmandu-post/2014/09/05/related_articles/call-in-rolpa-for-preservation-of-kusunda-cultural-heritage/267107.html

रोल्पा

रोल्पा | काशीराम डाँगी

30th August 2014   ·   0 Comments

रोल्पा अहिले कस्तो छ ? के भइरहेको छ रोल्पामा ? सबै रोल्पाली माओवादी होलान् । सबै हुन् ? रोल्पामा के सबैले माओवादी मात्रलाई मान्दछन् ? केही समयअघि राजधानीको मिनीबसभित्र कसैले मलाई सोध्यो । एकतर्फी प्रश्नको ओइरो सुनेर मैले केही बोल्ने प्रयास गरें । परीक्षा हलमा पुग्न मलाई निकै हतार थियो । तर पनि बृद्ध जस्ता देखिने एक मानिसले मेरो घर रोल्पा भएको थाहा पाएपछि उनले यी प्रश्न तेर्साएका थिए । सँगैको सिटमा कोचिएर बस्दा भेट भएका उनले मसँग नजिकिएर सोध्ने प्रयास गरेका थिए । तर उनको सोधाइ सोझो र चर्को प्रकारको लाग्थ्योे ।

सम्भवतः मुलुकभर वा विश्वको कुनै पनि कुनामा भेटिने रोल्पालीहरुलाई होस्, जोसुकैले पनि यस्तै प्रश्न गर्नेछ । ‘रोल्पा’ नाम सुन्ने बित्तिकै रोल्पाबारे सोधीखोजी गर्न थाल्छन् । प्रायः मानिसहरुले रोल्पा सुन्ने बित्तिकै माओवादी, युद्ध, गरिबी, अप्ठ्यारो भूगोल, सोझा जनता र राज्यको हेराइ लगायतका विषय वा सवालबारे प्रश्न बनाउँछन् । राजधानीका यी मध्यम वर्गीय बृद्धले मेरो अघिल्तिर थुप्रै प्रश्नको जवाफ खोजे ।

कुरा केही समयअघिको हो । म रत्नपार्कबाट गैरीधारासम्मको माइक्रोबसको यात्रामा थिएँ । म बस चढ्नेबित्तिकै जमल छेउबाट यी मानिस पनि बस चढ्न आइपुगें । करिब १५/२० मिनेट जति हाम्रो यात्रा सँगसँगै रह्यो । बाटैभरि कुराकानी भए । कुराकानीका क्रममा मैले पनि उनीबाट पुराना विषयबारे धेरै जान्ने प्रयास गरें । उनको प्रश्नमा मैले जवाफ दिदै र मेरो प्रश्नका उनका जवाफ सुन्दै गएँ । वास्तवमा मैले मेरो घर रोल्पा हो भन्ने बित्तिकै ती बृद्ध एकतमासले मतिर फर्किए र एक प्रकारले उनी आक्रोशितजस्ता देखिए । एकैछिनमा उनले आक्रोशयुक्त, जिज्ञासु र असामान्य प्रकारले आफ्ना सवाल अघि बढाए ।

आखिर उनले किन यस्तो गरे होलान् भनेर म अहिले पनि गम खाएर सोच्दछु । अपरिचित उनले मेरा सामुन्नेमा किन यी प्रश्न बताए होलान् ? यो विषयले अहिले पनि मलाई तरङ्गीत बनाउँछ र म फेरि–फेरि पनि केही न केही सोच्न बाध्य भइरहेको हुन्छु ।

आखिर किन उनले यी प्रश्न सोधे ? मेरो मनमा पटक–पटक यी सवाल उब्जन्छन् ।

‘रोल्पा !’ ती बृद्धले मतिर हेर्दै सुरु सवाल उठाएका थिए । अहिले पनि मेरो कानमा यो प्रश्न जोडले ठोक्किएर आइरहेकै हुन्छ ।

‘रोल्पाले बर्बाद पा¥यो ।’ उनको मुखबाट दोस्रो सवाल उठेको थियो । निकै छोटो गाडी यात्राका बीचमा उनीसँग मेरो न परिचय बन्न सक्यो न त मैले पुनः भेटेर यी सवालबारे पुनः छलफल गर्न सम्भव नै देखेको छु ।

सुरुमा बसमा भेट्ने बित्तिकै उनले मप्रति आश्चर्य व्यक्त गरे । कुराकानी गर्दै जाँदा भने उनले खुलेरै आफ्नो कुरा खोल्दै गए, ‘रोल्पा नभएको भए माओवादीको ‘जनयुद्ध’ पनि हुने थिएन कि !’ ‘त्यहींबाट सुरु भएको ‘जनयुद्ध’ले काठमाडौंलाई खाइसक्यो । २०५२ सालमा सुरु भएको माओवादीको ‘जनयुद्ध’ कालान्तरमा ‘हतियारयुद्ध’, ‘हिंसायुद्ध’, ‘जबर्जस्तयुद्ध’, ‘जथाभाबीयुद्ध’ हुँदै ‘धनयुद्ध’मा परिणत भयो ।’ उनले सम्भवतः धेरै वर्ष अघिको समय सम्झिए ।

माओवादी उत्पत्तिपछि मुलुकमा अराजकता सिर्जना भएको उनको ठहर थियो । माओवादी र त्यसको ‘युद्ध’ बारे राम्रै जानकारी राखेका उनी खासमा पूर्व निजामती कर्मचारी रहेछन् । ‘म भर्खर पेन्सन निस्कने सोच राख्दा माओवादीको युद्ध निकै चर्कदो थियो ।’

आफैले हेर्दाहेर्दै लोकतन्त्र पनि सिद्धिन लागेको उनको ठम्याइ माओवादी समर्थित विद्यार्थीहरुले निजी विद्यालय भवनहरुमाथिको हमलामा पनि केन्द्रित हुन गयो । उनले अरु दललाई पनि माओवादीकै लहैलहैमा लागेर जनता बिगारेको आरोप लगाए । मुलुकमा संविधानसभाको निर्वाचनले पनि केही उपलब्धि दिन नसक्नु नेपाली जनतामाथि बलजफ्ती ऋण थोपर्नु र अन्याय गर्नु उनको कठोर निष्कर्षजस्तै थियो ।

करिब ७० वर्ष आसपासको उमेर खाएका देखिने उनको अनुहार हेर्दै मैले निकै बेर सोचें ।

के यिनले व्यक्त गरिरहेका कुरा वास्तविक छन् ? मेरो मनभित्र कैयौं प्रकारका चित्र कोरिदै गए । हिंसा, अत्याचार, भ्रष्टाचार, अराजकता, मानवअधिकार हनन्का कैयन् प्रतिमूर्ति मेरो अघिल्तिर उभिए ।

आज भन्दा १७ वर्षअघि माओवादीले ‘जनयुद्ध’ सुरु गरेको त्यही ठाउँ रोल्पामा जन्मी हुर्केको म कहिलेकाहीं राजधानी आउँछु । अध्ययनको सिलसिला वा उपचारको क्रममा मलगायत मभन्दा सुगम स्थानमा जन्मेका सबै राजधानी नआई हुँदैन । एकछिनमा मैले आफैलाई प्रश्न गरें, के रोल्पाबारे सबैले यस्तै बुझेका होलान् ? के यही हो रोल्पाबारे सत्य/तथ्य कुरा ?

‘के छन् हँ रोल्पालीका पीडा ? कति छन् ? कसलाई सुनाउने हो ? को छ सुन्ने ?’ यी मेरा प्रश्न हुन् । म आफैले प्रश्न गरें र म आफैले सुनें । यी प्रश्न मैले प्रायः दैनिक समयमा गर्दछु र मजस्ता अढाइ लाख रोल्पालीले गरिरहेका होलान् । तर जवाफ दिने कसले ? सुनाउने कसलाई ? सायद हामी सबैको यही समस्या हो ।

छोटो बस यात्राभर उनले राष्ट्र, राष्ट्रियता र जनताको सवालबारे भने खुबै चिन्ता गरे । सेतै कपाल फुलेका उनले मानिसहरुका बीचमा मानवीयता हराउँदै गएकाले जसले जे गरे पनि छुट भएको दुखेसो सुनाए । पत्रपत्रिका, रेडियो, टिभीमा र आम मानिसको भावनामा शान्ति हराइसकेको जर्जर अवस्थाबारे अनुभूति साट्दै उनले ‘राजा वीरेन्द्र सोझो हुन नजानेकाले मुलुकमा हिंसात्मक अवस्था बढेको’ निष्कर्ष सुनाए । ‘राजाले भन्या मान्या भए उहिल्यै ‘समाधान’ (बलका माध्यमबाट) आइसक्ने’ उनको बुझाइ थियो । तत्कालीन माओवादीले रोल्पामा सरकारी संयन्त्रमाथि गरेका हमलाहरुबारे तिथिमितिसमेत उल्लेख गरेर उनले सोझाहरुमाथि उद्दण्डहरुले ‘राजनीतिका नाउँमा राज’ गरेको बताए । तत्कालीन राजा वीरेन्द्रले सेना परिचालन गर्न चाहेको भए हतियार युद्धको ‘समाधान’ उहिल्यै निस्कने पक्का भएको ती बृद्धले बताए ।

राज्यले जनतासम्म सेवा सुविधाको पहुँच नपु¥याएको भनेर तत्कालीन माओवादीले थालेको हिंसात्मक युद्ध मेरै आँखाले देखेको हुँ । यो अवधिमा कैयौंको ज्यान गयो । कैयौं बेपत्ता छन् । अङ्गभङ्ग भएका र यातना पाएकाहरुको दुःख बुझिनसक्नुको छ । मानवअधिकार, प्रेस स्वतन्त्रता अधिकार मात्र हैन, बाँच्न पाउने अधिकारको पनि उपभोग गर्न पाएको अवस्था थिएन हिजो । त्यसैले बाँच्नका खातिर घर छोड्नेहरु, परिवारको हेरचाह गर्न नसकेकाहरु र बालबाल ज्यान जोगाएकाहरुले पनि मुस्किलले बाँच्ने अवसर पाएका छन् । तर अहिलेको संक्रमणकालीन अवस्थाले यस्ताहरुलाई खासै छोएको समेत छैन । यो पक्का हो ।

रोल्पामै लामो समय क्रियाशील पत्रकार मैले यी सबै कुरालाई निकै नजिकबाट देख्न, भोग्न र छाम्न पाएँ । म ठान्छु, अहिले पनि रोल्पा, रुकुममा शान्तिको अनुभूति भएको छैन । शान्तिका लागि केही कार्य नभएका हैनन् तर राज्यको सोझो र सिधा दृष्टिकोणमा रोल्पा–रुकुमका गाउँहरु अहिले पनि आगोमा बलिरहेका छन् । रगतका खालमा आहाल बसेका छन् । फगत राजनीतिकर्मीले पुनः यही कमजोरीलाई आफ्नो नारा बनाउँछन् । यो बुझाइ म एउटा पत्रकारका हिसाबले हुन सक्ला तर आखिर यस्तो बुझाइ आम मानिसहरुसँग पनि छ ।

‘जनयुद्ध’ मनाउन कतिपय माओवादी नेताहरु यो पालि पनि रोल्पा पुगे । एक प्रकारको शान्ति प्रक्रियामा आइसकेको तत्कालीन ‘जनयुद्ध’ फेरि ब्यूँताउने कि भन्ने ‘अनुसन्धान’ गर्न पुगेका ती नेताहरुले फेरि जनयुद्धको सम्भावना देखेका होलान् । उताबाट फर्केर आएपछि नेकपा–माओवादीका सचिव नेत्रविक्रम चन्द ‘विप्लव’ले यसो पनि भनेछन्, ‘रोल्पालीहरु पुनः युद्ध गर्न तयार छन् ।’ मिडियाहरुमा उनले यसो भनेपछि स्वभावतः बहस चलेको छ, के फेरि पनि जनयुद्ध हुन्छ भन्ने विषयमा ।

‘जनयुद्ध’कै कारण रोल्पा चिनियो । कुनै बेला मन्त्रालयहरुबाट रोल्पा पठाइएका चिठ्ठी–पत्रहरु डोल्पा पुग्थे । माओवादी जनयुद्धले रोल्पालाई केन्द्रभूमि मानेकाले तत्कालीन माओवादी गतिविधि निस्तेज पार्न सरकारी फौजले रोल्पा कहाँ पर्छ, कस्तो छ र क–कसको बसोबास छ भन्ने बारेमा राम्रै जानकारी पायो । र, विश्वभर रोल्पाबारे नजान्नेहरु कमै होलान् जसले नेपालको द्वन्द्वका बारेमा ज्ञान राख्न चाहन्छन् । यदि पुनः जनयुद्ध थाल्ने हो भने यसअघि केही प्रश्न उब्जनु स्वभाविक ठहर्ला । जनयुद्धको उद्गम गाउँ थबाङलाई सरकारले शान्ति प्रक्रिया थालनी भएपछि नमूना गाउँ बनाउँदैछ । निकै पुरानो इतिहास बोकेको गाउँलाई नमूना बनाउन अत्याधुनिक सुविधायुक्त बनाउन सरकारले करोडौंको लगानी गरिसकेको छ । नजिकैको अर्को गाउँ जेलबाङलाई शान्ति गाउँ बनाउँदैछ । यहाँ पनि सरकारले करोडौं रकम खर्च गरिसकेको छ । जनयुद्ध थाल्ने हो भने अब यी गाउँमा के विकास रोक्ने ? त्यसैले जनताको भावनासँग खेलबाड गर्नु राजनीतिक दल या नेताहरुको काम हैन ।

यसकारण जनयुद्ध बिसाइसकेपछि रोल्पालाई विकास, समानता, अवसर र शिक्षाजस्ता कैयौं क्षेत्रबाट परिवर्तन गर्न ‘नीतिगत सुधार’ गर्छौं भन्ने नेताहरुले अहिले सिंहदरबार भरिएको छ । जनताले आफ्नो गाउँमै बसेर ‘माथिबाट के आउँछ’ भनी आशा र भरोसा मात्र गर्ने हो । सबै रोल्पालीले त्यहीं गरेका छन् । यस अर्थमा बस यात्रामा भेटिएका यी बृद्धका कुरा मैले नौला मानेर एकोहोरो सुनिरहें । रोल्पामा एकछत्र एउटै पक्षका कुरा सुनेर दिक्क लागेको मनले केही भिन्न कुरा सुन्न पाउँदा कम्तीमा आनन्द लाग्दोरहेछ ।

किनकि रोल्पातिर न बृद्धले यस्तो कुरा गर्छन् न त यस्ता (भिन्नखाले कुरा गर्नेहरुको) कुनै वास्ता नै छ । किनकि अझैं पनि सबै दलीय संरचना गाउँसम्म झांगिन नपाउनु/नसक्नु यसको बलियो प्रमाण हो । रोल्पामा माओवादीसँग बाक्लो भेटघाट भइरहने र खासगरी कुरा उस्तै पक्षका गरिरहने भएकाले मैले ती बृद्धको कुरालाई नौलो रुपमा ग्रहण गर्न पाएँ । मनमनै ताजा रुपमा रोल्पाको वर्तमान मैले सम्झिरहेको थिएँ । उनका कुराप्रति ‘अँ, हजूर भन्दै गरेको म बसबाट ओर्लन खोज्दा उनले आफू पनि कुनै बेला ‘कम्युनिष्ट’ भएको खुलासा गरे । बसबाट ओर्लेपछि मैले रोल्पाका जनता र तिनको वर्तमान अवस्थालाई एकपटक पुनः सम्झें । मनमनै मेरा केही प्रश्न पनि उब्जिए । रोल्पाका बारेमा किन यस्तो भइरहेको छ ? सत्ता पाउन काठमाडौं चाहिने अनि राजनीतिक ‘इस्यु’ उठाउन किन रोल्पा चाहिने ? के वास्तवमै रोल्पालीहरु पुनः युद्ध गर्न राजी छन् ? यो कसैले ती जनतालाई सोधेको छ ?

लिबाङ, रोल्पा

http://saugat.nayayougbodh.com/?p=637

थबाङले माग्यो सेनासँग सडक

देश»

थबाङले माग्यो सेनासँग सडक

3

काशीराम डाँगी

नेपाली सेनाका उपरथी राजेन्द्रबहादुर कार्कीसँग थबाङ सडक निर्माण गरिदिन माग गर्दै माओवादी नेता जयप्रकाश रोकामगर र पूर्वशिक्षक रेशमकुमार शाह थबाङमा। तस्बिर : काशीराम/कान्तिपुर

थबाङ, भाद्र १६ -बहुप्रतिक्षित सुलिचौर-थबाङ सडक योजना निर्माणका लागि स्थानीय वासिन्दाले नेपाली सेनालाई आग्रह गरेका छन्। पञ्चायतदेखि गणतन्त्रसम्म आइपुग्दा कुनै पनि सरकारले सडक निर्माण सपना साकार पार्न नसकेपछि उनीहरूले सेनालाई अन्तिम गुहार गरेको जनाएका छन्। पञ्चायतकालदेखि नै थबाङमा सडक पुर्‍याइदिन स्थानीयले सरकारलाई लिखित माग गर्दै आएका थिए। 'तत्कालीन राजा वीरेन्द्रसँग माग गरेका थियौं। बहुदल आएपछि पनि हाम्रो सपना पूरा भएन', नेकपा-माओवादी जिल्ला नेता जयप्रकाश रोका मगरले भने, 'अब सेनाले मात्र यो काम गर्छ भन्ने लागेको छ। सडक बनाउन सेनालाई अन्तिम विकल्पका रुपमा हेर्दै हामीले लिखित रुपमा माग गरेका छौं।' निःशुल्क स्वास्थ्य शिविर सञ्चालन गर्न केही समयअघि थबाङ पुगेका उच्च सैनिक अधिकारीसमक्ष उनले सरकारले वेवास्ता गर्दै आएको सुलिचौर-सडक निर्माण गरिदिन विशेष आग्रह गरेका थिए।

यस सडक खण्डअन्तर्गत सेरमको सिरक्याङ भिर काटेर थबाङमा सडक पुर्‍याइदिन सेनालाई थबाङ्गीले सर्वपक्षीय निर्णय गरिसकेका छन्। 'गाउका सबै बसेर सर्वसम्मत निर्णय गरेर यो सडक सेनाले नै निर्माण गर्नुपर्छ र चाडै सडक बनाउनु पर्छ भनेर सबैले माग गरे', थबाङस्थित वीर बलभद्र उच्च माविका अध्यक्ष रेशमकुमार शाहले भने, 'कुनै पनि सरकार र तिनका नेताहरूले योजना सम्पन्न गर्न नसकेपछि सबैले सेनामाथि भरोसा गरेका छन्।'

दश वर्षदेखि अलपत्र सडक निर्माणमा सरकारले सिरक्याङ भिर कटान गर्दा करोडौ खर्चिसकेको छ। सुलीचौरदेखि थबाङ सडकअन्तर्गत सरेम सडक खण्डको फुलीवनसम्म मात्र सडकको रेखांकन गरिएको छ। त्यसअघिको उवा हुँदै थबाङ पुर्‍याउन कडा चट्टानसहित करिब १ सय किलोमिटर सडक खन्न बाँकी छ। सुलिचौरदेखि सेरमसम्मको सडक तत्कालीन जर्मन प्राविधिक सहयोग नियोग (जीटीजेड) ले कामका लागि खाद्यान्न कार्यक्रम अन्तर्गत निर्माण गरिदिएको हो।

थबाङ सडक निर्माणमा यसअघिदेखि नै विशेष चासो देखाउँदै आएको नेपाली सेनाले सडक निर्माण गरिदिने संकेत देखाएको छ। सेनाका मध्यपश्चिम पृतनापति उपरथी राजेन्द्रबहादुर कार्कीले स्थानीयको गुनासो सुनेपछि भने, 'यसबारे के प्रक्रिया अपनाउन सकिन्छ भन्नेबारे सेनाले सरकारसँग समन्वय गर्नेछ।' उपरथी कार्कीले पूर्वी रोल्पा अन्तर्गत अलपत्र चट्टानी सिरक्याङ भिरको अवलोकन समेत गरेका छन्।

स्रोतकाअनुसार उक्त सडक निर्माण गर्न के कस्तो योजना बनाउन सकिन्छ भन्नेबारे सेनाको रोल्पास्थित देवीदत्त गणले यसअघि नै प्रारम्भिक सर्वेक्षण गरिसकेको छ। गणपति प्रमुख सेनानी उन्नत राणा भन्छन्, 'सडक निर्माण गरिदिन आग्रह गर्दै थबाङवासीले लिखित आग्रह गरेका छन्। यसबारे सैनिक हेडक्वाटरमा पनि जानकारी भइसकेको छ।' थबाङ गाविसका प्राविधिक सहायक चन्द्रज्योति सुवेदीका अनुसार सेनाले सडक निर्माणलगायत विकास निर्माणका सम्भावित अरू योजनाबारे विवरण संकलन गरिसकेको छ।

पूर्वसांसद बरमन बुढामगरले सुदूर उत्तरी क्षेत्रमा पर्ने थबाङलाई केन्द्रविन्दु बनाई सुलिचौर-थबाङ सडक निर्माणको कुरा पञ्चायतकालदेखि नै चलेको बताए। २०४८ सालमा रोल्पाबाट सांसद निर्वाचित उनले भने, 'यसबारे मैले तत्कालीन संसद्मा पनि कुरो उठाएको थिएँ तर सुनुवाइ भएन।' उनका अनुसार थबाङ सडकलगायत विकासका अरू योजनाबारे तत्कालीन सरकारले बेवास्ता गरेपछि २०४५ सालमा थबाङ पुगेका तत्कालीन राजा वीरेन्द्रसामु उनीसहित थबाङवासीले सडक सम्बन्धमा लिखित माग गरेका थिए।

यो सडक पूर्वी रोल्पाको एउटा महत्त्वाकांक्षी योजनाअन्तर्गत पर्छ। थबाङ सडक निर्माण हुन सके पूर्वी रोल्पावासीकै सडक सपना पूरा हुने अधिकांशको विश्वास छ। पर्यटकीय महत्त्वले समेत महत्त्वपूर्ण मानिएको यो सडकको निर्माण पूरा भए पूर्व-पश्चिम राजमार्गसँग रोल्पाका आधाभन्दा बढी गाउँ जोड्न सकिने छ। अघिल्ला जिल्ला परिषद्मार्फत सुलिचौर-थबाङ सडक खण्ड समेट्दै जिल्ला सडक गुरु योजनासमेत पारित भइसकेको छ।

माओवादीद्वारा सशस्त्र द्वन्द्वअघि दाङको घोराहीदेखि रोल्पाको होलरी हुँदै रुकुम पुर्‍याउने सडक खन्न उक्त अवधिमा नेपाली सेनाले जिम्मेवारी लिएकोे थियो। तर द्वन्द्वले चरम उत्कर्षका रूप लिँदै गएपछि भने नेपाली सेनाले कामबाट हात झिकेको थियो। त्यसयता माओवादीसँगको प्रत्यक्ष लडाइँहरूमा भाग लिएको सेनाले शान्ति प्रक्रियापछि भने विकास निर्माणमा चासो देखाएको हो।

प्रकाशित मिति: २०७१ भाद्र १७ ११:०२http://www.ekantipur.com/kantipur/news/news-detail.php?news_id=328826