रोल्पा, चैत्र ७ -
दुई दशकअघि 'जनयुद्ध' को उद्गम स्थल बनेको रोल्पालाई कुन पक्षले आधार क्षेत्र बनाइराख्ने भन्नेमा दुई माओवादीबीच प्रतिस्पर्धा देखिएको छ ।
कार्यकर्तालाई कसले भित्र्याउने, संख्या वृद्धि कसले गर्ने अनि गाउँ केन्दि्रत राजनीति कसले प्रभावित पार्ने । नेकपा-माओवादी र एमाओवादीले यसैका लागि भिन्नाभिन्दै रणनीति अघि सारेका छन् । ०५२ फागुन १ मा रोल्पाको होलेरीस्थित प्रहरी चौकी आक्रमण गरेर सशस्त्र युद्धको धावा बोलेको तत्कालीन माओवादी अहिले दुई भागमा विभाजित छ । केन्द्रदेखि स्थानीय स्तरसम्म नेता र कार्यकर्तासमेत भिन्नाभिन्नै 'लाइन' मा विभाजित छन् । खासगरी दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनपछि दुई माओवादीबीच दूरी टाढिएको हो । रोल्पामा भने आ-आफ्नो आधारस्थल जोगाउन उनीहरू पुनः मैदानमा देखिएका छन् ।
संविधानसभा निर्वाचनमा दुवै क्षेत्र जितेको एमाओवादी र सशक्त विरोधमा उत्रेको माओवादीका केन्द्रदेखि स्थानीय नेता यतिबेला रोल्पामा आफ्नो संगठन थप बलियो बनाउनमा तल्लीन छन् ।
माओवादीका नवगठित जिल्ला पार्टी कमिटी सचिव केशबहादुर बाठा पछिल्लोपटक एमाओवादी कार्यकर्ता सबैले आफ्नो पार्टी प्रवेश गरेकाले पकडमै रहेको बताउँछन् । केही दिनअघि पार्टी चौथो जिल्ला सम्मेलन सकेका उनी भन्छन्, 'जनवादी क्रान्ति पूरा नभएकाले यसको महत्व र सान्दर्भिकता बुझेर सबै कमरेड हामीतिर फर्किसक्नुभएको छ ।' युद्धमा ज्यान गुमाएका, बेपत्ता पारिएकाका परिवार, युवाशक्ति तथा घाइते अपाङ्ग सबैले माओवादी विचारलाई स्वीकार गरेको उनले दाबी गरे ।
अर्कातिर खस्कँदै गएको आफ्नो सांगठनिक संरचना विस्तार एवं सुदृढ बनाउन एमाओवादीले पनि केन्द्रीय योजना अघि सारेको छ । उसले थप मजबुत पार्न माओवादी सेनाका पूर्वकमान्डर नन्दकिशोर पुनलाई जिल्ला इन्चार्ज बनाएको छ । पार्टी जिल्ला सदस्य निमकान्त डाँगी भन्छन्, 'पार्टीको हेटौंडा महाधिवेशनले पारित नीति एवं कार्यदिशालाई पूर्ण गराउन हाइकमान्डले यस्तो निर्णय गरेको हो ।' माथिल्लो नेतालाई जिम्मेवारी दिएर रोल्पालाई विशेष रूपमा हेरिएको सन्देशसमेत दिएको उनले बताए ।
माओवादी सचिव रामबहादुर थापाका अनुसार चुङवाङ बैठक र गोरखा भेलासम्म आइपुग्दा पार्टी कार्यदिशा सही रहेको थियो । त्यसयता तत्कालीन माओवादी नेता राजनीतिक एवं सैद्धान्तिक विचलन भएपछि अर्को पार्टी निर्माण गरेको उनले बताए । थापा भन्छन्, 'पूर्व कमरेडहरू नोकरशाहीतन्त्र एवं पुँजीवादतिर लम्किएपछि माओवादी गठन गरेका हौंं ।' पार्टी सुदृढीकरण एवं शुद्धीकरण अभियान दुवै पार्टीले तीव्र पारेपछि 'के अब पुनः क्रान्ति हुन्छ ?' भन्दै पूर्वलडाकु तथा युवाहरू अलमलमा परेका छन् । 'अब केका लागि क्रान्ति गर्ने र कसरी हुन्छ भनेर भ्रम सिर्जना गरिएको छ,' पूर्व कमान्डर फबिन्द्र आचार्य भन्छन्, '०५२ मा युद्ध र क्रान्तिका नाममा उठान गरिएका माग अझै पूरा गरिएको छैन । जनवादी क्रान्तिविना सामाजिक रुपान्तरण सम्भव छैन ।'
गाउँघरमा अझै पनि युद्धको धङ्धङी सुन्दा सर्वसाधारण आत्तिएका छन् । सदरमुकामस्थित जलजला बहुमुखी क्याम्पसमा स्नातक अध्ययनरत एक विद्यार्थी भन्छन्, 'पहिला जे जति युद्धको प्रभाव भोग्यौं । यो पुनः कसैलाई पनि नपरोस् । अब युद्ध दोहोरिनु हुन्न ।' उनका अनुसार राजनीतिक रूपमा मीठा र सस्तो लोकपि्रयताका मुद्दा उठाइदिएर सार्वसाधारणको ज्यान लिने खालको युद्ध अब आवश्यक छैन । तर दुई कम्युनिष्ट पार्टीको अस्तित्व एवं राजनीतिक फाइदाको लडाइबाट सर्वसाधारण पुनः चेपुवामा पर्ने हुन् कि भन्ने शंका उब्जिएको उनले बताए ।
सशस्त्र द्वन्द्वमा सबैभन्दा बढी प्रभावित रोल्पालाई अहिले पनि विकास तथा राजनीतिक मूलधारमा ल्याउन सकिएको छैन । माओवादी युद्धमा मुलुकमै सबैभन्दा बढीले ज्यान गुमाएको जेलबाङ, संविधानसभा निर्वाचन एक्लै बहिस्कार गरेको थबाङ तथा वषौर्ंदेखि कम्युनिस्ट राजनीतिको 'अखडा' मानिएका मगर गाउँ अहिले पनि विद्रोहका 'केन्द्र' बन्न सक्ने देखिएका छन् । रोल्पामा मात्र हजारभन्दा बढीको मृत्यु, उत्तिकै संख्यामा बेपत्ता, घाइते, अपाङ्ग भएका आफन्तले अझै विगतको पीडा भुल्न सकेका छैनन् । दलहरूले उनीहरूको पीडालाई सम्बोधन गर्न सत्यनिरूपण तथा बेपत्ता आयोग गठन गर्ने पटकपटक प्रतिबद्धता जनाए पनि अहिलेसम्म भएको छैन ।
http://www.ekantipur.com/kantipur/news/news-detail.php?news_id=316945
On Kantipur Daily
.JPG)
प्रकाशित मिति: २०७० चैत्र ८ ०९:५३
दुई दशकअघि 'जनयुद्ध' को उद्गम स्थल बनेको रोल्पालाई कुन पक्षले आधार क्षेत्र बनाइराख्ने भन्नेमा दुई माओवादीबीच प्रतिस्पर्धा देखिएको छ ।
कार्यकर्तालाई कसले भित्र्याउने, संख्या वृद्धि कसले गर्ने अनि गाउँ केन्दि्रत राजनीति कसले प्रभावित पार्ने । नेकपा-माओवादी र एमाओवादीले यसैका लागि भिन्नाभिन्दै रणनीति अघि सारेका छन् । ०५२ फागुन १ मा रोल्पाको होलेरीस्थित प्रहरी चौकी आक्रमण गरेर सशस्त्र युद्धको धावा बोलेको तत्कालीन माओवादी अहिले दुई भागमा विभाजित छ । केन्द्रदेखि स्थानीय स्तरसम्म नेता र कार्यकर्तासमेत भिन्नाभिन्नै 'लाइन' मा विभाजित छन् । खासगरी दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनपछि दुई माओवादीबीच दूरी टाढिएको हो । रोल्पामा भने आ-आफ्नो आधारस्थल जोगाउन उनीहरू पुनः मैदानमा देखिएका छन् ।
संविधानसभा निर्वाचनमा दुवै क्षेत्र जितेको एमाओवादी र सशक्त विरोधमा उत्रेको माओवादीका केन्द्रदेखि स्थानीय नेता यतिबेला रोल्पामा आफ्नो संगठन थप बलियो बनाउनमा तल्लीन छन् ।
माओवादीका नवगठित जिल्ला पार्टी कमिटी सचिव केशबहादुर बाठा पछिल्लोपटक एमाओवादी कार्यकर्ता सबैले आफ्नो पार्टी प्रवेश गरेकाले पकडमै रहेको बताउँछन् । केही दिनअघि पार्टी चौथो जिल्ला सम्मेलन सकेका उनी भन्छन्, 'जनवादी क्रान्ति पूरा नभएकाले यसको महत्व र सान्दर्भिकता बुझेर सबै कमरेड हामीतिर फर्किसक्नुभएको छ ।' युद्धमा ज्यान गुमाएका, बेपत्ता पारिएकाका परिवार, युवाशक्ति तथा घाइते अपाङ्ग सबैले माओवादी विचारलाई स्वीकार गरेको उनले दाबी गरे ।
अर्कातिर खस्कँदै गएको आफ्नो सांगठनिक संरचना विस्तार एवं सुदृढ बनाउन एमाओवादीले पनि केन्द्रीय योजना अघि सारेको छ । उसले थप मजबुत पार्न माओवादी सेनाका पूर्वकमान्डर नन्दकिशोर पुनलाई जिल्ला इन्चार्ज बनाएको छ । पार्टी जिल्ला सदस्य निमकान्त डाँगी भन्छन्, 'पार्टीको हेटौंडा महाधिवेशनले पारित नीति एवं कार्यदिशालाई पूर्ण गराउन हाइकमान्डले यस्तो निर्णय गरेको हो ।' माथिल्लो नेतालाई जिम्मेवारी दिएर रोल्पालाई विशेष रूपमा हेरिएको सन्देशसमेत दिएको उनले बताए ।
माओवादी सचिव रामबहादुर थापाका अनुसार चुङवाङ बैठक र गोरखा भेलासम्म आइपुग्दा पार्टी कार्यदिशा सही रहेको थियो । त्यसयता तत्कालीन माओवादी नेता राजनीतिक एवं सैद्धान्तिक विचलन भएपछि अर्को पार्टी निर्माण गरेको उनले बताए । थापा भन्छन्, 'पूर्व कमरेडहरू नोकरशाहीतन्त्र एवं पुँजीवादतिर लम्किएपछि माओवादी गठन गरेका हौंं ।' पार्टी सुदृढीकरण एवं शुद्धीकरण अभियान दुवै पार्टीले तीव्र पारेपछि 'के अब पुनः क्रान्ति हुन्छ ?' भन्दै पूर्वलडाकु तथा युवाहरू अलमलमा परेका छन् । 'अब केका लागि क्रान्ति गर्ने र कसरी हुन्छ भनेर भ्रम सिर्जना गरिएको छ,' पूर्व कमान्डर फबिन्द्र आचार्य भन्छन्, '०५२ मा युद्ध र क्रान्तिका नाममा उठान गरिएका माग अझै पूरा गरिएको छैन । जनवादी क्रान्तिविना सामाजिक रुपान्तरण सम्भव छैन ।'
गाउँघरमा अझै पनि युद्धको धङ्धङी सुन्दा सर्वसाधारण आत्तिएका छन् । सदरमुकामस्थित जलजला बहुमुखी क्याम्पसमा स्नातक अध्ययनरत एक विद्यार्थी भन्छन्, 'पहिला जे जति युद्धको प्रभाव भोग्यौं । यो पुनः कसैलाई पनि नपरोस् । अब युद्ध दोहोरिनु हुन्न ।' उनका अनुसार राजनीतिक रूपमा मीठा र सस्तो लोकपि्रयताका मुद्दा उठाइदिएर सार्वसाधारणको ज्यान लिने खालको युद्ध अब आवश्यक छैन । तर दुई कम्युनिष्ट पार्टीको अस्तित्व एवं राजनीतिक फाइदाको लडाइबाट सर्वसाधारण पुनः चेपुवामा पर्ने हुन् कि भन्ने शंका उब्जिएको उनले बताए ।
सशस्त्र द्वन्द्वमा सबैभन्दा बढी प्रभावित रोल्पालाई अहिले पनि विकास तथा राजनीतिक मूलधारमा ल्याउन सकिएको छैन । माओवादी युद्धमा मुलुकमै सबैभन्दा बढीले ज्यान गुमाएको जेलबाङ, संविधानसभा निर्वाचन एक्लै बहिस्कार गरेको थबाङ तथा वषौर्ंदेखि कम्युनिस्ट राजनीतिको 'अखडा' मानिएका मगर गाउँ अहिले पनि विद्रोहका 'केन्द्र' बन्न सक्ने देखिएका छन् । रोल्पामा मात्र हजारभन्दा बढीको मृत्यु, उत्तिकै संख्यामा बेपत्ता, घाइते, अपाङ्ग भएका आफन्तले अझै विगतको पीडा भुल्न सकेका छैनन् । दलहरूले उनीहरूको पीडालाई सम्बोधन गर्न सत्यनिरूपण तथा बेपत्ता आयोग गठन गर्ने पटकपटक प्रतिबद्धता जनाए पनि अहिलेसम्म भएको छैन ।
http://www.ekantipur.com/kantipur/news/news-detail.php?news_id=316945
On Kantipur Daily
No comments:
Post a Comment